सुर्खेत । पर्यटन हबको रुपमा निर्माण गर्न लागिएको कालिकोट मान्म—कोडवाडा केबुलकार निर्माण आयोजना करिब ७ बर्ष बितिसक्दा पनि अलपत्र जस्तै बनेको छ ।

कर्णाली प्रदेशका तत्कालिन मुख्यमन्त्री महेन्द्र बहादुर शाही नेतृत्वको सरकारले कालिकोट कोटवाडा सुनथराली विमानस्थलबाट जिल्ला सदरमुकाम मान्म जोड्ने गरी मान्म—कोडवाडा केबुलकार निर्माण आयोजना आ.व.२०७७÷०७८ मा अघि सारेको थियो ।

साबिक कर्णालीका पर्यटकीय क्षेत्र मुगुको रारा,जुम्ला सिंजा उपत्यका,हुम्ला मानसरोबर र लिमि भ्याली,कालीकोट स्थित नेपालको सबैभन्दा अग्लो झरनाको रुपमा चिनिएको पचालझरना,त्रिवेणी पाटन लगायतका क्षेत्रमा पर्यटकहरुलाई आक्रसित गर्न र पर्यटन हबको रुपमा थालिएको यो आयोजना कर्णाली प्रदेश सरकारको पछिल्लो बर्षहरुमा बार्षिक नीति तथा कार्यक्रममा समेटिए पनि बजेटको प्रथामिकतामा पर्न छोडेको छ ।

तत्कालिन कर्णाली प्रदेश सरकारले कालिकोट कोटबाडा–मान्म केवलकार निर्माण आयोजनाको लागत स्टमेट समेत तयार पारेको थियो । जस अनुसार केवलकारको लम्बाइ २ हजार १ सय ४७ मिटर र उचाइ ८ सय २९ मिटर रहेको रिर्पोटमा उल्लेख गरिएको छ भने प्रतिसेकेन्ड ६ मिटर हिँड्ने र एक पटकमा १५ जना आउन÷जान पाउने छन् । यस आयोजनाको जम्मा लागत १ अर्ब १४ करोड ८४ लाख ६५ हजार लाग्ने अनुमान गरिएको थियो भने यस्तै एक ठाउँबाट अर्को ठाउँमा जान ६ मिनेटसम्म लाग्न सक्ने अनुमान गरिएको थियो ।

कालिकोट कोटवाडा–मान्म केवुलकार सञ्चालन हुँदा यहाँका स्थानीयको यातायात सेवामा पहुँच, पर्यटन क्षेत्रको विकास प्रवद्र्धन हुनुका साथै कालिकोटको आर्थिक अवस्था परिवर्तन हुने अपेक्षा गरिएको छ । तर तत्कालिन कर्णाली प्रदेशका मुख्यमन्त्री महेन्द्र बहादुर शाही र जीवन बहादुर शाही नेतृत्वको कर्णाली सरकार बाहेक त्यो भन्दा पछिल्ला सरकारहरुले यो आयोजनालाई प्रथामिकता दिन छोडेको यहाँका स्थानीयको गुनासो छ ।

पूर्वाधार विकास कार्यालय कालिकोटका अनुसार यो आयोजना निर्माणको लागि तत्कालिन समयमा रोप्य केवलकार निर्माण कम्पनी प्रालि ललितपुरले १७ लाख ३० हजारमा सम्भाव्यता अध्ययन गर्ने जिम्मा पाएको थियो ।

अहिले कालिकोटमा विमानस्थल बने पनि उक्त विमानस्थल संचालनमा नहुँदा यहाँका नागरिक निराश बनेका छन् । पर्यटन प्रबद्र्धनका लागि सुनथराली विमान स्थलबाट जिल्ला सदरमुकाम जोड्ने केवुलकारको आयोजना संचालनमा आए कालिकोट मात्र नभएर छिमेकी जिल्ला दैलेख,जुम्ला,मुगु,अछाम लगायतका जिल्लामा यो आयोजनाबाट आर्थिक समृद्धि ल्याउन सकिने अनुमान गरिएको भए पनि सरकारले यसलाई प्रथामिकतामा नराख्दा यो आयोजना अलपत्र परेको निर्माण व्यवसायी संघ कर्णाली प्रदेशका महासचिव मानव बमको भनाइ छ ।

“पर्यटकहरुका लागि जुम्लाको खलङ्गा विमानस्थल,बाजुरा कोल्टी मानस्थल र मुगु ताल्चा विमानस्थलको बैकल्पीक विमानस्थलको रुपमा कालिकोट कोटबाडा सुनथराली विमानस्थललाई लिन सकिने भन्दै निर्माण व्यवसायी संघ कर्णाली प्रदेशका महासचिव बमले जनताबाट चुनिएर गएका जनप्रतिनिधिहरुको उदासहिन्ता र कर्मचारीहरुको लापरबाहीका कारण यो आयोजना अगाडी बढ्न नसकेको बताए ।

राजनीति नेतृत्व र लोकसेवा पास गरेर आएका कर्मचारीहरुका कारण जनता अहिले पनि भ्रममा पर्ने गरेको भन्दै महासचिव बमले हुने काम हुन्छ भन्नु पर्ने र नहुँने कामलाई हुँदैन भनेर जनतालाई प्रष्ट भन्नु पर्ने उनको भनाइ छ ।

यस कारण रोकियो कोटवाडा–मान्म केवुलकार निर्माणको आयोजना

कर्णाली प्रदेश सरकार भौतिक पूर्वाधार तथा शहरी विकास मन्त्रालयका प्रवक्ता तथा बरिष्ठ सि.डि.ई.रमेश सुवेदीका अनुसार महेन्द्र बहादुर शाही मुख्यमन्त्री हुँदा पहिलो पटक आयोजनाको फिजिबिलिटी गरिए पनि बजेट अभावका कारण आयोजना रोकिएको हो ।

कोटवाडा–मान्म केवुलकार संचालनको विषयमा धेरै मोडालिटीमा छलफल भए पनि प्राविधिक जनशक्ति नहुँदा यो काम अगाडी बढ्न नसकेको प्रवक्ता सुवेदी बताउछन् । आयोजनाको फिजिबिलिटी गर्ने तर आयोजना कार्यान्वयन नहुँने हो भने समय मात्र खेर जाने भन्दै उनले यो आयोजना सम्बन्धि प्राविधिक नहुँदा संघीय सरकारले बनाउने की प्रदेश सरकारले बनाउने भन्ने विषयमा पनि मन्त्रालयमा छलफल भएको बताए ।

“केवुलकार निर्माण गर्नु ठुलो कुरा होइन केबुलकार निर्माण पश्चात संचालन गर्दा कुन मोडालिटीमा गर्ने ? यो संचालनको लागि जनशक्तिलाई कसरी व्यवस्थापन गर्ने ? यसको मेन्टेन्नेस कसरी गर्ने ? नियमित संचालनको सुनिश्चितता कसरी गर्ने लगायतका समस्या छन्,”प्रवक्ता बरिष्ठ सि.डि.ई.रमेश सुवेदीले भने,“यसले गर्दा रोकिएको हो ।”

प्रवक्ता सुवेदीका अनुसार यो आयोजना रोकिनुको मुख्य अर्को कारण भनेको बजेटको सुनिश्चितता नभएका कारण यो आयोजना रोकिएको हो । आयोजना सरकारले ल्याउने बार्षिक नीति तथा कार्यक्रम र बजेटबाट नहट्ने आयोजना सम्पन्न गर्नको लागि लागत अनुमान अनुसारको सरकारले बजेट पनि नदिने भएका कारण पनि यो आयोजना रोकिएको उनले बताए ।

मन्त्रालयमा टेक्निकल मेन पावर नहुँदा मन्त्रालयले डिसिजन नगरेका कारण पनि आयोजना अहिलेसम्म लम्बिएको हो । केबुलकार सम्बन्धि नम्स नै नेपालमा नभएका कारण पनि मन्त्रालयलाई काम गर्न अप्ठ्यारो भएको भन्दै प्रवक्ता सुवेदीले स्टेटमेन्ट नम्स स्कील गर्ने नेपालमै कोहि छैन उनले भने ।”

यसरी हर्दा कोटवाडा–मान्म केबुलकार निर्माणको आयोजना कर्णाली प्रदेश सरकारले न हटाउन सकेको छ न यसलाई जिम्मेवारीका साथ अगाडी बढाउन सकेको छ । सरकारले चाहेको खण्डमा मन्त्रालयले बजेट कार्यान्वयन गर्ने हो तर सरकारले नै प्रयाप्त बजेट नदिएका कारण पनि यो आयोजना रोकिन पुगेको सरोकारवाला बताउछन् । चालु आ.व.मा पनि कोटबाडा–मान्म केबुलकारको लागि १० लाख बजेट मात्र छुट्याइएको छ ।

यता महालेखा परीक्षकको कार्यालयले आ.व.२०८२ को प्रतिवेदनमा समेत कर्णाली प्रदेश सरकारले आफ्नो बार्षिक नीति तथा कार्याक्रममा ल्याएका योजनालाईहरुलाई कार्यान्वयन गरेर लैजानु पर्ने उल्लेख गरेको छ । उक्त प्रतिवेदन अनुसार कालिकोट कोटवाडा मान्म केवुलकार, प्रदेश राजधानी वीरेन्द्रनगर नगरपालिका मंगलगडीको आकाशेपुल निर्माण लगायतका आयोजनाहरुलाई कार्यान्वयन गर्नु पर्ने औल्याएको छ ।